Cách Ủ Thức Ăn Cho Trùn Quế

1. Thức ăn cho trùn quế gồm những gì

Thức ăn có thể dùng cho trùn quế ăn là bao gồm tất cả các loại phân gia súc, gia cầm và các chất hữu cơ được ủ hoai mục.

Trong quá trình nuôi và nghiên cứu cũng như tham khảo các tài liệu của nhiều chuyên gia trùn quế thì việc chuẩn bị thức ăn cho trùn quế khá đơn giản và dễ thực hiện tại nhà. Trùn quế ăn tất cả các loại phân gia súc, gia cầm. Đặc biệt trùn quế thích nhất là phân các loài động vật ăn cỏ như trâu, bò, ngựa, dê, thỏ, voi…ngoài ra phân lợn, phân gà công nghiệp, phân bắc,… chúng đều ăn tốt. Riêng đối với phân gà có hàm lượng lân cao quá nên trùn sẽ ít ăn, vì vậy cần ủ phân phối trộn với các loại phân khác rồi mới đưa cho trùn quế ăn. Trùn cũng có thể ăn các loại rác thải nông nghiệp, chất hữu cơ khác như giấy vụn, bìa mục, rau củ quả thừa, thân lá các loại cây họ đậu, bèo tây (lục bình), bã sắn dây, lá cây vụn… trừ các loại cây, quả có vị cay, đắng, chua, chát (vỏ cam, vỏ quýt,..) và có chất độc (lá xoan, lá lan, vỏ sắn…). Tất cả các chất rác thải hữu cơ này nên được trộn lẫn với phân cho hoai mục bằng cách ủ rồi làm thức ăn cho trùn quế. Chúng có vai trò như chất độn vào thức ăn cho trùn quế.

Đối với phân gia súc (trâu, bò…) nên được loại bớt nước tiều, do trong nước tiểu gia súc có hàm lượng axit uric cao không thích hợp với môi trường sống của trùn (trùn quế sống ở môi trường trung tính) sẽ gây chết trùn. Nguồn thức ăn chính cho trùn quế là thức ăn chứa nhiều đạm thì sẽ giúp trùn mau lớn và nhân sinh khối nhanh.

2. Xây nơi chứa ủ thức ăn cho trùn quế

• Việc chủ động nguồn thức ăn cho trùn quế thì ta cần xây dựng hố chứa thức ăn gần khu vực nuôi trùn, tốt nhất là đầu luống nuôi để dễ dàng cho trùn ăn tránh để trùn quá đói, thiếu hụt nguồn thức ăn sẽ gây ra thiệt hại như: trùn chết hoặc bò đi. Vì vậy việc chủ động nguồn thức ăn cho trùn quế cực kì quan trọng, quyết định yếu tố thành bại khi nuôi trùn quế phục vụ trồng trọt chăn nuôi.

• Tùy theo diện tích nuôi trùn mà ta xây hố ủ thức ăn cho trùn quế phù hợp: trung bình cứ 300m2 cần có 1 hệ thống hố để chứa phân, tốt nhất là hố được xây dựng khu vực gần đường đi và đầu luống nuôi trùn để dễ dàng cho trùn ăn.
• Có thể thiết kế hố chứa như sau: hố có diện tích 2m x 3m x 0.5m (chia làm đôi để không bị phối trộn giữa phân ủ rồi và phân mới ủ).
• Đối với những hộ gia đình chăn nuôi và chuẩn bị hố phân tại nhà có thể dùng bạc để chứa và che chắn cẩn thận, tận dụng điều kiện sẵn có của gia đình mà có một nơi chứa phân thích hợp, thuận tiện cho việc nuôi trùn hạn chế tốn công chăm sóc.

3. Cách ủ thức ăn cho trùn quế

1. Phân bò:
   Sau khi đem phân bò về cho vào hố chứa và nên nhớ là nên chọn phân bò còn mới, được cho ăn cỏ không được nhiễm thuốc hóa học quá nhiều. Sau đó cho nước vào bằng mặt phân dùng cây khuấy đều, tán nhuyễn (có thể trộn chế phẩm sinh học E.M hoặc B.t để phân mau phân hủy, số lượng cần 30-50 lít E.M/2 tấn. Sau 6 giờ có thể trộn lại một lần. Ủ khoảng 3-5 ngày là có thể dùng làm thức ăn cho trùn quế ăn. Như ban đầu đã chuẩn bị 2 hố chứa, tiếp tục ủ phân cho hố bên cạnh để thức ăn cho trùn quế không bị gián đoạn.
2. Phân heo, phân gà:
   Hình thức thực hiện cũng tương tự cách ủ phân bò nhưng hố xây lớn gấp 2 lần và phải xây 4 hố liên tiếp vì thời gian ủ phân heo, gà dài hơn ủ phân bò nhiều ít nhất 15 ngày. Tuy nhiên cần tăng thêm chất xơ như rơm, rạ, lục bình hoặc rác thải hữu cơ.
3. Nếu không có phân bò, phân gà:
   • Nếu không có phân bò, phân gà thì cũng có thể sử dụng nguồn thức ăn cho trùn quế từ một số rau củ, trái cây bỏ đi (rác thải nông nghiệp) và nước cá, tôm, thịt và thời gian ủ các chất này là 5-6 ngày.
   •  Cách thực hiện:
     Các loại rác thải hữu cơ, rác thải nông nghiệp… trước khi ủ đem trộn lẫn với nhau rồi chất thành đống (riêng đối với rơm rạ và thân cây chuối thì trước khi ủ cần băm thành từng đoạn 5-10cm cho nhanh mục. Trường hợp rơm rạ lấy về đã gần mục rồi thì không cần băm cũng được). Khi bắt đầu đánh đống không nên nén nguyên liệu quá chặt vì tạo môi trường cho vi khuẩn hiếu khí có thể phát triển nhanh chóng góp phần tạo điều kiện cho quá trình phân hủy diễn ra nhanh hơn.

     Còn đối với hỗn hợp chất nền khô thì ta có thể vừa xếp vừa tưới (độ dày 20cm thì tưới 1 lần), lớp dưới tưới ít, càng lên cao càng tưới nhiều hơn để có hàm lượng nước khoảng 50-60%. Cứ làm như vậy cho đến khi hết nguyên liệu ta sẽ được một đống ủ hình chóp cầu, sau đó chét bùn toàn bộ đống ủ. Dùng tấm ni lông bao phủ kín để tránh mưa gió.

     Sau khi ủ khoảng 15 ngày thì kiểm tra đống ủ, nếu hỗn hợp nguyên liệu ủ chưa đều ta có thể đảo cho đều, còn nếu nguyên liệu khô thì tưới thêm nước. Dùng cọc tre nhọn 5-10cm xuyên thủng đống ủ từ trên xuống dưới để làm chỗ tưới nước và thông hơi để loại bỏ khí độc. Phải thường xuyên kiểm tra đống ủ để kịp thời tiêu diệt kiến và côn trùng gây hại (nếu có) đồng thời bổ sung nước cho đống ủ khi bị khô.

     Thời gian ủ tốt nhất là từ 30-45 ngày hoặc lâu hơn tùy thuộc vào nguyên liệu đem ủ. Khi nhiệt độ hạ xuống, dùng tay sờ vào đống ủ nếu không thấy nóng tay, nguyên liệu đã hoai mục hoàn toàn và không có mùi hắc, mùi khó chịu là đã hoàn thành cách ủ thức ăn cho trùn quế. Dùng cào, xẻng phá vỡ đống ủ, làm tơi và trộn đều (nên nhớ cho ăn đến đâu thì mở rộng đống ủ đến đó) đừng nên phá tung đống ủ từ lúc ban đầu. Sau khi lấy thức ăn cho trùn quế ăn xong phải dùng bạt, bao đậy lại như ban đầu để tránh mưa gió tác động trực tiếp vào ảnh hưởng đến đống ủ.

      

   • Trước khi cho trùn ăn 1-2 ngày lấy thức ăn để ở nơi thoáng mát, có mái che để cho nguội, để nhả khí độc nếu có và cũng để xua đuổi kiến, côn trùng có hại, lúc đó ta đã có nguồn thức ăn thích hợp và an toàn cho trùn quế.
   • Lưu ý: lượng thức ăn cần thiết cho trùn quế ăn hàng tháng khoảng 2-3 tấn/100m2.

4. Trường hợp áp dụng cho mô hình nuôi trùn với quy mô nhỏ (áp dụng tại nhà)

• Tận dụng nguồn thức ăn cho trùn quế từ rác thải gia đình, rau củ quả bỏ đi hoặc phân trâu, bò, gà, heo nuôi hộ gia đình để ủ thức ăn cho trùn quế phục vụ chăn nuôi, trồng trọt,…
• Cách thực hiện đơn giản tùy vào điều kiện sẵn có: số lượng phân, thức ăn ít thì ta có thể dùng chậu, xô, thau, thùng xốp,…để ủ thức ăn cho trùn quế. Cách xếp và đánh đống phân, thức ăn hữu cơ cũng tương tự vậy. Sau đó cho nước vào phân sao cho lượng nước vừa bằng với mặt phân, dùng cây khuấy đều, tán nhuyễn có thể dùng thêm chế phẩm sinh học E.M hoặc B.t, men vi sinh để mau phân hủy và không có mùi hôi thối, giúp tăng độ mịn, trùn hấp thụ tốt hơn. Cứ 6-8h thì trộn lại phân ủ một lần.
• Thức ăn có thể bổ sung thêm bã nông sản, bã động vật, rau, củ, quả, nước tôm… để thêm vào chậu ủ để tăng nguồn dinh dưỡng cho trùn.
• Sau 3-5 ngày thì có thể lấy ra để cho trùn tiêu thụ và cứ như vậy mà cho trùn ăn cho đến khi trưởng thành tăng dần sinh khối.
• Lưu ý: Khi cho trùn ăn cần giữ chế độ ăn đều đặn, ổn định tránh thiếu hụt thức ăn trùn sẽ bò đi hoặc chết.

Khi cho trùn quế ăn xong phải phủ kín chuồng nuôi, chia nhỏ thức ăn và lưu ý tới độ ẩm của chuồng.
Thời gian tiêu thụ thức ăn cho trùn quế từ 1-2 ngày, tránh để thức ăn hôi thối, nhũn làm hư nơi ở và ô nhiễm cho trùn quế.